XVI Edizioa: Leloa

Lelo eta logoaren garapena

Gure diziplinaren lehen formulazioak gizarte-fisika izena hartu zuen, gaur egungo izendapenera eboluzionatu aurretik: soziologia. Aldaketa esanguratsua bezain erabakigarria, gizartearen funtzionamendua lege aldaezinek gidatzen ez dutela onartzea baitzekarren berekin, natur zientzietan gertatzen den bezala. Leloa argia zen: ikusi jakiteko, jakin aurreikusteko.

Errealitatea, ordea, konplexua da, eta egunetik egunera korapilatsuago bihurtzen ari da. Gure ezagutza, beraz, mugatua jarraitzen du izaten. Hala ere, agian iritsi da garaia dakiguna sistematizatzeko: hainbat azterketa, testuinguru eta lurraldetan metatutako ebidentziak katalogatzeko. Horri esker, zenbat ezagutza partekatzen dugun neurtuko dugu, eta, batez ere, larrialdi garaietan eraginkortasun handiagoz jarduteko gaituko gaitu.

Modernitaterako igaroaldiak eraldaketa sakona ekarri zuen bezala, gaur egun ere antzeko aldaketa bizi dugula ematen du, anbibalentziaz betea izan arren. Globalizazioaren eta desglobalizazio dinamiken artean mugitzen gara, Estatu-nazioaren eta forma politiko arkaikoetara itzultzearen artean, demokraziaren baieztapenaren eta gero eta gehiago zalantzan jartzearen artean, meritokrazia ideal gisa hartzearen eta haren desegite progresiboaren artean, eta horrek gizarteen biraristokratizazio polarizatua eragiten du. Teorikoki bermatutako ongizatearen eta gero eta handiagoak diren gizarte-ondoezen artean.

Erabateko ezagutzarik ezinezkoa da, baina baliozkotutako ezagutzak baditugu. Kataloga dezagun jada dakiguna, eta jar dezagun praktikan ebidentzian sendo oinarritutako gizarte-politiken bidez. Azken batean, duintasun zientifikoko kontua da. Eta eskura dugun ezagutza aski ez izatearen aitzakia ezin da jada oztopo izan jarduteko.

Proposatzen dugun leloak “ERRONKAK, EBIDENTZIAK, ERANTZUNAK / RETOS, EVIDENCIAS, SOLUCIONES” Soziologia ulertzeko era hau jasotzen saiatzen da.

LOGOAK, bere aldetik, ideia horiek aipatzen ditu, gure herriko tradizioarekin, frontoiarekin, kirolarekin, jolasarekin eta belaunaldien arteko loturarekin oso lotuta dagoen “metafora” bat erabiliz.

Xabier Aierdi Urraza irakasleak, Euskal Soziologia eta Zientzia Polikoko Elkarteko (AVSP/ESZPE) presidente ohi eta Espainiako Soziologia Federazioko (FES) ohorezko bazkideak deskribatzen duen moduan, “Bilbon egingo den Espainiako Soziologia Kongresua dagoeneko hamaseigarrena da, eta kopuru horrek zesta punta edo Jai Alaiko frontoirik luzeenak, itsasotik harantzago ezagutzen diren bezala, markatu ohi dituztenak ere gainditzen ditu.

Zenbaki horiekin batera, kantxan, borrokaren aztarnak marrazten dira: pareta zipriztintzen duten pilotakaden marka zuriak, pilotariek pilotak irrist egin ez dezan eskuetan igurzten duten hautsaren aztarnak. Zehaztasun, ahalegin eta estrategia arrastoak dira.

Horrela aurkezten da kongresu hau ere: asko dira jorratu beharreko gaiak, pilotak airean hartzen dituen ibilbideak anitzak diren bezala. Izan ere, konplexutasuna murriztea —desegin gabe— zientziaren egitekoa da.

Jakintza asko pilatu da, ebidentzia asko bildu da. Eta orain, pilotariek une justuetarako gordetzen dituzten jokaldi fin eta jakintsu horietako batean bezala, zabalerako dejada egitea tokatzen da: pilota behar den tokian sotiltasunez jarri, errealitate bat deskribatzen duen tokian, eraldaketan laguntzen duen tokian.

Neurriak, ekintzak, erantzunak… hor daude jada, prest. Horiek inplementatzea ez da borondate kontua bakarrik, bokazio publikoa duen zientzia batena baizik, eta azkeneraino gizarte duinaren jokoari eusteko gai den bulkada instituzionalaren laguntzarekin”.

Beste gai batzuez gain, Kongresu honetan funtsezkoak diren beste batzuk ere landu nahi ditugu:

• Migrazioak /Krisi migratorioak.
• Politika, demokrazia eta alderdien krisia eta populismo eta ultra-eskuinaren gorakada.
• Europa
• Edadismoa eta populazioaren zaharkitze prozesua.
• Hirigintza edota etxebizitzari loturiko forma berriak (smartcities).
• Gentrikikazioa, turismoaren arrakasta eta egoilarren ongizatea.
• Digitalizazioa eta IA.
• Sare sozialak, big data.
• Arrakala digitala.
• Desenplegua eta lan modu berriak.
• Sostengarritasuna eta aldaketa klimatikoa.
• Aniztasuna, tolerantzia eta inklusioa.
• Pobrezia, gizarte-ezberdintasunak eta zaurgarritasun edo bazterketa egoeran dagoen populazioa.
• Oinarrizko zerbitzuetarako sarrerako oztopoak: Osasuna, Hezkuntza, etab.
• Indarkeria gizartean, emakumeen kontra, familian edota segurtasun eza.
• Gatazka armatuak.
• Gatazka erlijiosoak.
• Goi-mailako Hezkuntza, metodología berriak eta lan merkatuarenganako egokitzapena.
• Familia modu berriak.
• Gizarte-ikerketarako metodología berriak.